Enschede, 21 november 2014

Met hun vertrek uit de PvdA-fractie hebben de Tweede Kamerleden Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk ongetwijfeld onbedoeld de nodige aandacht in de media veroorzaakt voor ‘de lange arm’ van Turkije en de diverse rapporten die daar recent over zijn verschenen en die tot dusverre niet de voorpagina’s hebben gehaald. In de brief van eind september waarmee hij het rapport “Turkse islam; Actualisatie van kennis over Turkse religieuze stromingen en organisatie in Nederland” naar de Tweede Kamer stuurt, schrijft minister Lodewijk Asscher dat hij meer zicht probeert te krijgen “op de ambities en invloed vanuit de Turkse overheid richting Turkse diaspora”. Volgens hem “lijkt de druk en invloed vanuit Turkije en de Turkse overheid onverminderd groot te zijn.” In een artikel “de Turkse arm reikt verder” in de Wegenerkranten wordt de directeur van het Turkije Instituut in Leiden, Lily Sprangers, aangehaald wanneer ze zegt dat de Turkse diplomatie de Turken in Nederland inzet voor haar eigen belang om haar invloed in Europa uit te breiden en een machtig land te worden.

In de bovengenoemde Kamerbrief deelt minister Asscher de Kamer mee dat hij “met mijn collega van Buitenlandse Zaken na zal gaan hoe de informatie over de invloed die de Turkse regering op uit Turkije afkomstige Nederlanders kan intensiveren. En in een diezelfde dag geschreven brief bij het rapport ‘De kaders van de rechtsstaat. Over buitenlandse financiering van moskeeën en gebedshuizen’ schrijft hij dat de buitenlandse financiering van in Nederland plaatsvindende activiteiten Nederland ook een titel en instrument geven om “in het diplomatieke verkeer het gesprek aan te gaan over wat in Nederland toelaatbaar is en wat zeker niet”. Hij onderschrijft de stelling uit het rapport dat het noodzakelijk is om “de behartiging van het ‘nationaal belang’ breder te definiëren dan alleen in economische termen”.

Die collega van Buitenlandse Zaken, sinds begin deze maand minister Bert Koenders, schrijft echter op 4 november nog in zijn schriftelijke beantwoording van Kamervragen over de begroting Buitenlandse Zaken: “In de Europese regio investeert Nederland veel in de relaties met Polen en Turkije. (…) Turkije is een opkomende markt in de regio en een belangrijke strategische partner. Waar mogelijk biedt Nederland Turkije steun (Patriot-missie, financiële assistentie bij vluchtelingenopvang) en waar nodig wordt gesproken over zaken die raken aan specifieke Nederlandse belangen (migratie, integratie, veiligheidsbeleid).” Het economische belang staat bij deze minister dus voorop, gevolgd door het geopolitieke en de door minister Asscher genoemde belangen volgen pas op de derde plaats.

Waar dit toe leidt hebben we als Aramese Beweging voor Mensenrechten het afgelopen jaar een aantal keren mogen ervaren. Of het nu ging om aanwijzingen van Turkse betrokkenheid bij de ontvoering van twee Aramese bisschoppen van Aleppo, om de aanval op de in Syrië liggende Armeense stad Kessab, de training en bewapening (actief dan wel passief) van in Syrië strijdende rebellen, inclusief ISIS, de affaire over de Turkse aanvalsplannen op Syrië onder een ‘valse vlag’-vlagvoorwendsel … Steevast was het antwoord van de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans, dat hij hier uitgebreid met zijn Turkse collega over had gesproken en dat uit die gesprekken niets bleek dat de genoemde “geruchten” ondersteunde. En dat we begrip moesten hebben voor de precaire situatie waarin Turkije zich bevond.

Wat de minister “geruchten” noemde, waren overigens van uitgebreide bewijzen en aanwijzingen voorziene beschuldigingen in Turkse en internationale media die ook door de grootste oppositiepartij in Turkije, CHP, nota bene een zusterpartij van Timmermans eigen PvdA, met enige regelmaat naar voren werden gebracht. En wat betreft het begrip voor de positie van Turkije: in de Volkskrant van 15 november uitten een aantal PvdA-Tweede Kamerleden hun teleurstelling over het gebrek aan respect en empathie bij het tweetal, “Terwijl wij altijd de helpende hand hebben geboden als er wat was.” Het geeft een aardig kijkje in de politieke keuken, zeker in combinatie met de onverholen sympathie die de twee inmiddels vertrokken PvdA-fractieleden voor de zeer omstreden Turkse president Erdogan hebben. Zou de grote afwezigheid van de PvdA-Tweede Kamerfractie en van de hele Nederlandse regering bij de opening afgelopen voorjaar in Almelo van het monument dat herinnert aan de Armeense Genocide en dat leidde tot heftige protesten uit de conservatief-religieuze Turkse kringen waar ook Kuzu en Öztürk toe behoorden ook iets met dat begrip voor de precaire positie van Turkije te maken hebben?

Vanuit een brede oppositie (CDA, SP, PVV, ChristenUnie en SGP) zijn naar aanleiding van deze demonstratie al diverse Kamervragen gesteld naar de betrokkenheid van de Turkse overheid bij deze demonstratie in Almelo en werd ook voorgesteld om hiervan een eerste casus te maken in de door minister Asscher voorgestelde aanpak om deze betrokkenheid bloot te leggen. Als Aramese Beweging voor Mensenrechten zouden we daar nog aan toe willen voegen om ook de invloed van de Turkse op het Nederlandse buitenlandbeleid te laten onderzoeken.

Aziz Beth Aho – voorzitter Aramese Beweging voor Mensenrechten (ABM)

Enschede (19-10-2014) Tussen donderdag 2 en woensdag 15 oktober heeft de Tweede Kamer drie keer binnen twee weken uitgebreid met de regering gesproken over situatie rond IS in Irak en Syrië. Een discussie die naar de mening van de Aramese Beweging voor Mensenrechten (ABM) tot dusverre teveel over de Nederlandse militaire inzet is gegaan en te weinig over de maatregelen die op politiek en maatschappelijk gebied genomen zouden moeten worden.

Daarbij is ons belangrijkste punt van zorg de bewapening van strijdgroepen tegen IS die het na de mogelijke nederlaag van IS volgens de coalitiegenoten in Syrië op zullen moeten nemen tegen het regeringsleger van Assad (en daartoe door de coalitie in Turkije getraind zullen worden) en die het naar onze inschattingen in Irak zullen opnemen tegen elkaar in de strijd voor of tegen een grotere Koerdische autonomie. Vandaag bereikten ons bovendien berichten dat ook in Turkije de PKK de wapens weer wil opnemen tegen de Turkse regering. President Obama heeft het Amerikaanse volk al voorbereid op een jarenlange strijd met verschillende fasen en met een onduidelijke strategie. Door alle nadruk te leggen op luchtbombardementen door de internationale coalitie (bestaande uit Westerse landen met hun Arabische bondgenoten) en lokale strijdgroepen op de grond elk met hun eigen, onderling conflicterende politieke agenda’s, zal de nu al drie-en-een-half jaar in Syrië en ruim elf jaar in Irak woedende oorlog inderdaad nodeloos verlengd worden.

Hoewel al het andere lijkt te verbleken bij de gruwelijkheden van IS in Irak en Syrië, willen we niet onvermeld laten dat ook andere strijdgroepen in deze regio, waarvan een aantal dus door het Westen bewapend en getraind worden, zich ook gewelddadigheden tegen de burgerbevolking te buiten gaan. Vorige maand meldden we al bij een aantal Kamerleden het geweld van Koerdische milities tegen christenen in de aan de Turks-Syrische grens gelegen stad Qamishli die zich niet bij hen aan wensten te sluiten en vorige week bereikte ons het bericht over de Franciscaanse priester Hanna Jallouf en een aantal van zijn parochianen die in het noordwesten van Syrië is ontvoerd. Gelukkig blijken zij inmiddels weer te zijn vrijgelaten; zulks echter in tegenstelling tot de in april 2013 ontvoerde bisschoppen van Aleppo van wie nog steeds elk spoor ontbreekt. Als met deze strijdgroepen geen afspraken gemaakt kunnen worden over het met rust laten van mensen die tot een andere etnische of religieuze minderheid in Syrië behoren, dan zou de internationale coalitie er in onze ogen vanaf moeten zien deze strijdgroepen te bewapenen en te trainen.

In haar brief over de Europese Raad Buitenlandse Zaken die op 20 oktober ook weer uitgebreid stil zal staan bij de strijd tegen IS in Irak en Syrië somt de regering een aantal sporen op voor een Europese inzet in het “brede spectrum van de geïntegreerde benadering”. We geven per spoor graag aan wat daar in onze ogen zou moeten gebeuren:

1. ondersteuning van een duurzaam en inclusief politiek proces

Na de opschorting van de onderhandelingen in Genève, begin dit kalenderjaar, hebben we weinig gehoord over initiatieven op dit proces weer in beweging te krijgen. Ook de internationale bemoeienissen om de Iraakse regering tot een inclusievere politiek te bewegingen lijken na het aftreden van premier Maliki beëindigd te zijn. Naar onze vaste overtuiging kan er geen duurzame en inclusieve politieke oplossing voor de zich steeds verder uitbreidende strijd in Syrië en Irak komen, zolang de Syrische regering van Assad, Iran, Rusland en China van de vormgeving van een dergelijke oplossing worden uitgesloten. In het Kamerdebat van vorige week over de noodzaak van een volkenrechtelijk mandaat om ISIS ook in Syrië te kunnen bestrijden werd opgemerkt dat dit alleen mogelijk is door hierover met andere, tot dusverre uitgesloten, partijen in deze te overleggen en overeenstemming te bereiken. Juist ook voor een bekorting van de strijd en het zo snel mogelijk kunnen komen tot een politieke oplossing is het volgens ons van het grootste belang meer prioriteit aan het hervatten cq. opstarten van inclusieve vredesbesprekingen over Syrië en Irak te beginnen. We sluiten niet uit dat het conflict tussen de Turkse regering en de Koerden daar inmiddels ook op de agenda zou moeten komen te staan en hebben dan ook ernstige vragen bij de afspraken die deze dagen met de Turkse regering gemaakt zullen worden om deze ertoe te bewegen haar luchtruim en militaire vliegvelden aan de internationale coalitie beschikbaar te stellen.

  2.  aanpak van financieringsstromen (inclusief oliesmokkel)

Dit punt zou naar onze mening uitgebreid moeten worden naar de aanpak van de stromen wapens en strijders naar IS en andere groepen die zich in Irak en Syrië aan zeer ernstige mensenrechtenschendingen schuldig maken. Wat de oliesmokkel hebben we enkelen van u vorige maand reeds gewezen op het bericht http://www.stopdebankiers.nl/de-eu-heeft-toegegeven-goedkope-aardolie-te-hebben-gekocht-van-isis/ We zijn erg benieuwd welke maatregelen de EU inmiddels heeft genomen om dit nader te onderzoeken en tegen te gaan.

  3.  op de middellange en lange termijn capaciteitsopbouw van Iraakse instituties
(veiligheidssector en rechtstaatontwikkeling) en wederopbouw in teruggewonnen
gebieden met het oog op inclusiviteit

De noodzaak van capaciteitsopbouw en wederopbouw onderschrijven we, de beperkingen tot de middellange en lange termijn en de teruggewonnen gebieden niet. Ook in de niet door IS beheerste gebieden in Irak is capaciteitsopbouw van de veiligheids- en rechtsstaatinstituties nodig en daar moet nu al mee begonnen worden. Zoals laatst iemand een discussie over de instelling van safe havens voor christelijke en andere minderheden samenvatte: “we willen geen veilige haven, maar een veilig land!” En dat bijvoorbeeld geldt ook Bagdad waar volgens recente berichten nog steeds christenen vandaan vluchten omdat ze zich in deze stad niet veilig voelen. Hoewel we niets af willen doen aan de prioriteiten van de Nederlandse regering om vooral aandacht te vragen voor het tegengaan van straffeloosheid en de positie van vrouwen, zouden we ook graag zien dat aandacht gevraagd wordt voor de positie van religieuze en etnische minderheden in het land.

Naast de opbouw van veiligheidsstructuren zal ook aandacht besteed moeten worden aan onderwijs- en andere programma’s om de langs etnische en religieuze lijnen volstrekt ontwrichte samenlevingen van Irak en Syrië weer te “helen”, zoals de Chaldeeuws-Katholieke aartsbisschop van Kirkuk en Sulaimaniya, Yousif Thomas Mirkis, afgelopen week benadrukte tijdens zijn rondreis door Nederland. Ook met het uitrollen van dergelijke programma’s moet zich niet beperken tot de middellange en lange termijn en ook niet tot de teruggewonnen gebieden, maar dient reeds nu in Irak en Syrië plaats te vinden. Meer nog dan de verschillende strijders zouden in onze ogen organisaties in Irak en Syrië die zich met de ontwikkeling en verbreiding van dit soort programma’s bezig houden door de internationale gemeenschap en door Nederland financieel en politiek ondersteund moeten worden.

Namens de Aramese Beweging voor Mensenrechten,

Aziz Beth Aho, voorzitter